فلج مغزی یا سی‌پی (Cerebral Palsy) یک اختلال عصبی مزمن است که بر حرکت و وضعیت عضلانی تأثیر می‌گذارد. این بیماری به‌طور عمده در اثر آسیب به مغز در دوران بارداری، زایمان یا در سال‌های اولیه زندگی ایجاد میشود. آسیب به مغز میتواند ناشی از عوامل مختلفی مانند کم‌اکسیژنی، عفونت‌ها، ناهنجاری‌های ژنتیکی یا صدمات ناشی از حوادث باشد.
علائم بیماری سی‌پی می‌توانند متفاوت باشند و شامل موارد زیر هستند :
-اختلال در حرکات بدن و هماهنگی
-مشکلات تعادل و وضعیت بدن
-تغییرات در تن عضلانی (سفتی یا شلی)
– اختلال در توانایی‌های حرکتی، از جمله ضعف عضلانی
این مدل شایع‌ترین نوع فلج مغزی است و باعث سفتی و انقباض عضلات و حرکات غیر طبیعی میشود. حرکات این افراد ممکن است دشوار باشد و در برخی موارد، مفاصل نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.
این نوع از فلج مغزی شامل حرکات غیر ارادی و غیرقابل کنترل میشود. افراد مبتلا به دیسکنزی ممکن است حرکات چرخشی و ناپایدار داشته باشند.
که بر تعادل و هماهنگی تأثیر می‌گذارد این نوع از فلج مغزی شامل حرکات غیر ارادی و غیرقابل کنترل میشود. افراد مبتلا به دیسکنزی ممکن است حرکات چرخشی و ناپایدار داشته باشند.
در این نوع، ترکیبی از علائم انواع اسپاستیک و دیسکنزیک وجود دارد. به عبارتی، فرد ممکن است هم سفتی عضلات و هم حرکات غیر ارادی را تجربه کند.
فلج مغزی میتواند بر اساس درجه شدت آسیب به مغز و تأثیر آن بر توانایی حرکتی و زندگی روزمره افراد، به درجات مختلفی تقسیم شود:
افراد با آسیب خفیف ممکن است مشکلات حرکتی جزئی داشته باشند و بتوانند به طور مستقل و بدون نیاز به کمک حرکت کنند.
این دسته از افراد ممکن است نیازمند کمک در برخی فعالیت‌ها باشند، ولی هنوز می‌توانند برخی حرکات را به طور مستقل انجام دهند.
افراد با آسیب شدید به طور جدی در حرکات و فعالیت‌های روزمره با مشکل مواجه هستند و نیاز به مراقبت و حمایت دائمی دارند.
ویلچر های تخت شو ، با زیرپایی برانکاردی و ساپورترهای تنه ، گردن،رانها و بین پا و همچنین جلیقه های ایمنی و نگهدارنده بیمار که در سایزهای ۳۸ و ۴۴ با توجه به وزن و قد بیمار طراحی شده اند. میتوانید برای خرید بهتر راهنمایی خرید ویلچر را مطالعه نمایید.
جک پشتی این ویلچرها به شما کمک میکند تا هم ویلچر را به حالت تخت و هم جمع کردن آسان برای حمل در انواع خودرو امکان پذیر باشد.
مبلمان ویلچر سی پی باید از جنس فوم سرد و پارچه ضد تعریق باشد تا ، بیمار احساس راحتی و فیکس بودن داخل ویلچر را داشته باشد.
این ویلچرها در از دو جنس آلومینیومی و آهنی ساخته شده اند که ویلچر آلومینیومی به علت سبک بودن هم برای حمل و هم حرکت آسانتر بیشتر مورد استقبال قرار میگیرد.
سایز ۳۸ یا ۴۴ به معنی اندازه عرض کفی نشیمن ویلچربه ساتی متر است که به طور معمول کفی ۳۸ سانتی متری برای افراد تا ۵۰ کیلوگرم و ۴۴ ساتی متری تا ۱۱۰ کیلوگرم مناسب است و شرایطی مانند قد ، جنسیت یا فرم بدنی در انتخاب سایز تاثیر گذار است که میتوانید برای انتخاب صحیح با مشاوران تخصصی مشورت نمایید.
به غیر از این مدل ها کالسکه سی پی هم برای نوزادان یا کودکان کمتر از ۳۰ کیلوگرم مورد استفاده قرار می گیرد ویژگی مهم کالسکه سی پی نوع مبلمان و تشکچه آن است که فضای بیشتری را هنگام نشستن یا خوابیدن کودک ساپورت و فیکس میکند.
هم کالسکه سی پی و هم ویلچر سی پی شامل میز غذاخوری ،چرخهای آنتی تیپ(ضد واژگونی ) و ترمز همراه برای استفاده راحتتر کاربر هستند.
یکسری از اکسسوری ها مانند سایه بان ویلچر ، کیف همراه ، هولدز نگهدارنده سرم و تجهیزات را میتوان به صورت جداگانه به ویلچر یا کالسکه سی پی اضافه نمود.
از آنجایی که حمل و نقل ویلچر یا کالسکه های سی پی در هنگام استفاده روزمره مانند رفتن هرروزه به جلسات کاردرمانی یا سفر با خودروی شخصی یا وسایل نقلیه عمومی مانند قطار یا هواپیما ممکن است جاگیر یا سخت باشد میتوان از ویلچر مسافرتی تاشو مناسب بیماران سی پی که در یک ساک قرار میگیرد که باز و بسته کردن آن بسیار راحت و سریع انجام میشود. وزن کلی ویلچر سی پی تاشو مسافرتی 8 کیلوگرم و دارای چرخهای کوچک ۶ اینچی است و به دلیل عدم وجود جک پشتی امکان تخت شدن در این ویلچر وجود ندارد.
استفاده از این درمان‌ها و تجهیزات باید تحت نظر پزشک و تیم پزشکی انجام و با مشورت متخصصین این حوزه انجام شود تا بهترین نتایج حاصل شود همچنین تیم پشتیبانی تخصصی مهندسی توانبخشی و پزشکی هیراد مدیکال میتواند به شما در انتخاب بهترین و مناسب ترین وسیله کمک حرکتی یا درمانی با توجه به میزان آسیب و توانایی بیمار و اطرافیان کمک کند علاوه بر آن ، آموزش و حمایت خانواده به عنوان بخشی از روند درمان بسیار مهم است .
تشخیص این بیماری در نوزادان معمولاً از طریق ترکیبی از معاینات فیزیکی، تاریخچه پزشکی و ارزیابی‌های حرکتی صورت میگیرد. مراحل تشخیص شامل موارد زیر است:
پزشک متخصص (معمولا متخصص اطفال یا نورولوژی) نوزاد را معاینه میکند تا الگوهای حرکتی و رفتارهای حرکتی غیرطبیعی را شناسایی کند.
جمع‌آوری اطلاعات تاریخی از بارداری، زایمان و مراحل اولیه زندگی نوزاد. عوامل خطری مانند زایمان زودرس، کمبود اکسیژن در حین زایمان و مشکلات پزشکی دیگر بررسی میشود.
پزشک ممکن است نحوه حرکت و واکنش‌های نوزاد را در مقایسه با نوزادان دیگر در همان سن و سال بررسی کند. نوزادانی که این بیماری را دارند ممکن است در انجام حرکات خاص به مشکل بربخورند یا انعطاف‌پذیری کمتری داشته باشند.
در برخی موارد، ممکن است پزشک برای تأیید تشخیص، از روش‌های تصویربرداری مانند ام‌آرآی (MRI) یا سی‌تی‌اسکن (CT scan) استفاده کند تا آسیب‌های مغزی را بررسی کند.
بسته به وضعیت نوزاد، ممکن است آزمایش‌های دیگری برای بررسی عملکردهای مغزی و حرکتی انجام شود.
-تشخیص زودهنگام فلج مغزی میتواند به شروع درمان‌های مناسب کمک کند و نتایج بهتری را برای نوزاد به دنبال داشته باشد. اگر نگرانی‌هایی درباره تطابق حرکتی یا رشد نوزاد دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید.
بیماری فلج مغزی یک وضعیت عصبی است که به دلیل آسیب به مغز در دوران جنینی یا در دوران کودکی به وجود می‌آید. دلایل اساسی رخداد این بیماری شامل موارد زیر است:
برخی از انواع فلج مغزی می‌توانند ناشی از اختلالات ژنتیکی و وراثتی باشند.
عفونت‌هایی مانند عفونت‌های ویروسی در دوران بارداری، ممکن است بر رشد مغز جنین تأثیر بگذارند.
کمبود اکسیژن (آسیژن‌زدگی) در هنگام زایمان، زایمان زودرس یا مشکلاتی مانند زایمان با استفاده از فورسپس میتواند باعث آسیب به مغز شود.
شرایطی مانند دیابت، فشار خون بالا، و سوءتغذیه در دوران بارداری می‌توانند خطر ابتلا به فلج مغزی را افزایش دهند.
عفونت‌های نوزادی، زردی شدید، و مشکلات در رشد توانایی‌های حرکتی نیز می‌توانند ارتباطی با فلج مغزی داشته باشند.
حوادثی چون تصادفات، سقوط و یا عفونت‌های جدی مثل مننژیت نیز ممکن است آسیب به مغز را در کودکان به وجود آورند.
-در نهایت، فلج مغزی نتیجه ترکیبی از این عوامل میتواند باشد و هر مورد ممکن است به صورت متفاوتی بر روی فرد تأثیر بگذارد.
GMFM: Gross motor function measurement
GMFM معیاری برای اندازه‌گیری توانایی‌های حرکتی درشت کودکان به شکل کیفیتی و کمیتی است. این اندازه‌گیری توسط کاردرمانگر انجام میشود. نتیاج این بررسی به ما نشان میدهد که اگر کودکی که تا ۲ سالگی توانبخشی موثر دریافت کرده، اما نمره او از حدی خاص پایین‌تر است، این کودک راه افتادنی نیست و این نکته کلیدی و مهمی است. اما این به این معنا نیست که کودکی که توانبخشی دریافت نکرده دیگر احتمالی برای پیشرفت ندارد. چرا که رشد تماماً به توانبخشی مرتبط نیست و رشد طبیعی و خود به خودی هم در این مسیر نقش دارد.
تشخیص فلج مغزی (CP) در بزرگسالان میتواند چالش‌برانگیز باشد زیرا این وضعیت معمولاً در کودکان تشخیص داده میشود. با این حال، در بزرگسالانی که سابقه مشکلات حرکتی یا تأخیر در رشد دارند، ممکن است فلج مغزی به عنوان یک دلیل بررسی شود.
پزشک متخصص (عموماً نورولوژیست) وضعیت حرکتی، تعادل، هماهنگی و ضعف‌های عضلانی بیمار را بررسی خواهد کرد.مشاهده حرکات غیرطبیعی یا نادرست (مثل اسپاستیسیته یا آتاکسی) نیز اهمیت دارد.
بررسی سابقه پزشکی بیمار و خانواده او یکی از جنبه‌های کلیدی است. سوالاتی درباره علائم، سابقه زایمان، سابقه صدمات مغزی و یا بیماری‌های مرتبط با دوران کودکی پرسیده خواهد شد.
MRI یا CT اسکن ممکن است برای ارزیابی وضعیت مغز و بررسی آسیب‌های احتمالی انجام شود. این تصاویر می‌توانند نشانه‌های آسیب مغزی در دوران قبل از تولد یا دوران کودکی را نشان دهند.
ارزیابی توسط فیزیوتراپیست یا کاردرمانگر ممکن است به سنجش قدرت، تعادل و هماهنگی کمک کند.
در بعضی موارد، آزمون‌های مانند الکترومیوگرافی (EMG) میتواند به تشخیص مشکلات عضلانی و عصبی مرتبط با فلج مغزی کمک کند.
پزشک باید سایر شرایط مشابه مانند اسکلروز چندگانه، سکته مغزی یا دیگر اختلالات عصبی را نیز در نظر بگیرد
در نهایت تشخیص صحیح و مدیریت مناسب برای بهبود کیفیت زندگی افرادی که با فلج مغزی در بزرگسالی مواجه هستند، بسیار مهم است. اگر شما یا کسی که می‌شناسید به این وضعیت مشکوک است، مراجعه به پزشک متخصص توصیه میشود.
درمان بیماری سی پی در چند بخش که در ادامه توضیح داده مشود انجام میگیرد و میتواند به بهبود کیفیت زندگی آنها و همچنین توانمندسازی آنها در انجام فعالیت‌های روزمره کمک کند. در ادامه به برخی از این درمان‌ها و همچنین تجهیزاتی که زندگی روزمره را برای بیمار و اطرافیان آنها ساده تر میکند اشاره میشود.
با توجه به وجود انواع مختلفی از بیماری فلج مغزی، نیاز به درمان و تجهیزات کمکی مناسب برای هر فرد از اهمیت بالایی برخوردار است. تجهیزات و وسایل کمکی مانند ویلچرها و کالسکه‌های مخصوص، نه تنها به تسهیل حرکات روزمره کمک می‌کنند، بلکه احساس استقلال و راحتی را نیز برای بیماران فراهم می‌آورند. افزایش آگاهی در مورد بیماری فلج مغزی یا سی‌پی و ارائه حمایت‌های لازم میتواند به ایجاد جامعه‌ای دوستانه‌تر و پذیراتر برای مبتلایان به این بیماری منجر شود.
با همکاری بین متخصصان، خانواده‌ها و جامعه، می‌توانیم به ارتقاء کیفیت زندگی افراد مبتلا به فلج مغزی کمک کنیم و آنها را در مسیر دستیابی به توانمندی‌های بیشتر یاری دهیم. در نهایت، امید است که با پیشرفت‌های علمی و پزشکی، روزی شاهد درمان‌های مؤثرتر و بهبود شرایط زندگی برای بیماران مبتلا به سی‌پی باشیم.
